![](https://www.reporter.al/wp-content/uploads/1086682_8afe9fb688_o.jpg)
Ndërsa politikat ekspansioniste të BQE-së kanë dështuar të rikthejnë normën e inflacionit te shënjestra e autoriteteve për inflacion “poshtë por pranë 2 për qind”, disa ekonomistë po mbrojnë tashmë argumentin e quajtur “hedhja e parave me helikopter” – që do të thotë, financimi i konsumit privat me para të shtypura të reja. Një lëvizje e tillë është një gabim i madh.
![Deflacioni Foto ilustruese. Kortezi: lindsay/Flickr](https://www.reporter.al/wp-content/uploads/1086682_8afe9fb688_o-300x225.jpg)
Pavarësisht ndjekjes së politikës monetare ekspansioniste prej shumë vitesh, Banka Qendrore Europiane ka dështuar ta rikthejë inflacionin pranë objektivit të vet “poshtë por pranë 2 për qind.” Masat më të fundit – norma e interesit zero për operacionet kryesore të rifinancimit të BQE-së, një rritje në blerjet e aseteve çdo muaj nga 60 miliardë në 80 miliarë euro dhe madje edhe një normë interesi negative për depozitat prej minus 0.4 për qind – nuk pritet ta ndryshojnë këtë realitet. Kjo është arsyeja se pse disa ekonomistë po nxisin BQE-në të shkojë më tutje, me të ashtuquajturën “hedhje parash me helikopter” – kjo do të thotë që konsumi privat të financohet duke shtypur para.
Ideja e parasë së hedhur me helikopter e ka origjinën te debatet monetariste të viteve 1960. Një bankë qendrore, argumentohej, nuk mbetet kurrë pa opsione për të stimuluar kërkesën agregate dhe për të rritur inflacionin, në rast se ajo është e gatshme të ndërmarrë masa radikale. Por ajo që dikur qe një koncept teorik tashmë duket një mundësi konkrete.
Në praktikë, hedhja e parasë me helikopter do të mbërrijë në formën e një pagese për familjet apo kuponë konsumi për çdokënd, financuar në mënyrë ekskluzive nga bankat qendrore. Qeveritë apo bankat komerciale të cilat do të shpërndajnë paratë do të marin një depozitë apo para kesh, por pa regjistruar detyrim në anën e majtë të bilancit të bankës qendrore.
Ky lloj bilanci me një krah do të reduktojë kapitalin aksioner të bankës qendrore, për sa kohë ajo nuk realizon (shet) rezervat e vlerësimit në bilancin e vet. Mbështetësit e kësaj përqasjeje thonë se bankat qendrore kanë rregulla të veçanta të mbajtjes së llogarive, rregulla që mund të përshtaten sipas nevojave.
Mbështetësit e hedhjes së parasë me helikopter janë sot figura të njohura, përfshirë ish kreun e Rezervave Federale Ben Bernanke dhe Adair Turner, ish-kreun e Autoritetit të Shërbimeve Financiare të Mbretërisë së Bashkuar. Dhe ndërsa presidenti i BQE-së Mario Draghi ka theksuar pengesat teknike, ligjore dhe në kontabilitet, të cilat bllokojnë rrugën drejt hedhjes së parasë me helikopter nga institucioni i tij, ai gjithsesi nuk e ka përjashtuar këtë mundësi.
Pyetja tashmë është: a është një hap i tillë ekstrem me të vërtetë i justifikuar?
Përgjigjja është jo. Ndërsa hedhja e parave me helikopter është një opsion i mundshëm politik në rastet kur deflacioni po ndjek spiralen për poshtë, siç qe në fund të viteve 1920 dhe në fillim të viteve 1930, situata nuk është njësoj sot – as në eurozonë dhe as në ekonominë botërore.
E vërtetë, rritja e kërkesës është e paktë, duke reflektuar pasojat e gjata të krizës financiare botërore që shpërtheu në vitin 2008. Bankat, kompanitë dhe familjet janë ende duke pastruar bilancet e tyre dhe duke shlyer borxhet që akumuluan gjatë bumit të kreditit që i parapriu krizës. Por ata sakaq kanë bërë progres domethënës, gjë që do të thotë se rritja tepër te ngadaltë e konsumit nuk do të vijojë edhe për shumë kohë.
Konsumatorët sot po i mbajnë shpenzimet të ulëta për shkak se presin që mallrat dhe shërbimet të bëhen më të lira, ashtu siç ndodh gjatë një periudhe deflacioni. Në vend të kësaj, ata po i rrisin shpenzimet gradualisht, duyke përfituar nga rikthimi i rritjes së të ardhurave dhe përfitimeve të mëdha në fuqi blerëse të shkaktuara nga rënia e çmimeve të naftës dhe lëndëve të para. Për rrjedhojë, shumica e ekonomive të përparuara edhe një herë po rikthehen te prodhimi në kapacitet të plotë.
Të dhënat mbi fitimet e korporatave kundërshtojnë gjithashtu idenë se ne jemi të mbërthyer nga deflacioni. Stabiliteti i çmimeve nuk i ka vendosur marzhet e fitimit nën presion. Përkundrazi, në shumë ekonomi të përparuara, fitimet janë të larta – madje janë në nivele rekord – për shkak të kostove më të ulëta të inputeve.
Në këtë situatë, shpërndarja e parave dhuratë të financuara nga banka qendrore do të sillte pasoja sistemike të rrezikshme dhe afatgjata, për shkak se mund të krijojë incentiva perverse për çdokënd që është i përfshirë në të. Politikëbërësit mund të joshen të përdorin hedhjen e parasë me helikopter sa heqë që rritja nuk do të jetë aq e fortë sa ata do të donin, në vend që të zbatonin reformat e vështira strukturore që trajtojnë rrënjët e problemeve që shkaktojnë ecuri të dobët të ekonomisë.
E gjitha kjo mund të rrisë pritshmëritë mes aktorëve të tregjeve financiare se bankat qendrore dhe qeveritë do të ndërhyjnë gjithmonë për të zbutur fluskat e kreditit dhe pakësuar pasojat e këtyre fluskave dhe nëse masat për ta realizuar këtë do të kërkojnë akumulimin e më shumë borxheve. Perceptimi i rrezikut nga këto aktorë për rrjedhojë do të jetë i prishur dhe roli i primeve të rrezikut do të jetë shumë më i vogël.
Duke i shtuar kësaj edhe pasojën e shkatërrimit të rezervave të vlerësimit dhe rrezikut të kapitalit negativ të bankave qendrore – një zhvillim i tillë mund të minojë besueshmërinë e bankave qendrore dhe monedhave që ato emetojnë. Kjo do të thotë se hedhja e parave me helikopter, duhet, së paku tani, të mbetet ngushtësisht një ide e vlefshme për diskutim vetëm në botën e debatit akademik.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The Case Against Helicopter Money