Ditët kur Evropa blinte energjinë e saj nga Rusia dhe mbështetej te Shtetet e Bashkuara për sigurinë e saj, kanë marrë fund. Bashkimi Evropian është vetëm i vdekshëm dhe shumë mirë mund të mposhtet nga duart e Vladimir Putin, Xi Jinping, Donald Trump ose nga vetë partitë e tij populiste.
Ky ishte paralajmërimi i presidentit francez Emmanuel Macron në Universitetin e Sorbonës më 25 prill. Me një dhunti të madhe dhe në mënyrë të thelluar, ai bëri një thirrje zgjimi për qytetarët francezë, dhe në të vërtetë për të gjithë evropianët. Nuk është ekzagjerim të thuhet se siguria, prosperiteti dhe kultura e Evropës janë nën kërcënim.
Me zellin e një të konvertuari, Macron argumenton se rreziqet në Ukrainë përfshijnë jo vetëm të ardhmen e ukrainasve, por edhe të ardhmen e Evropës: ‘Kushti sine qua non për sigurinë tonë është që Rusia të mos e fitojë luftën e agresionit kundër Ukrainës. Kjo është e domosdoshme.' Edhe pse Kongresi Amerikan më në fund ka miratuar një projektligj shtesë për Ukrainën (si edhe Izraelin dhe Tajvanin), evropianët duhet të pranojnë se Shtetet e Bashkuara kanë vetëm dy prioritete: “Në fillim Amerika, që është legjitime, dhe Kina.”
Macron paralajmëron se evropianët kanë hyrë në një botë të re ku lëndët e para përballen me kufizime të mëdha, mineralet kritike qeverisen nga gjeopolitika, tranzicioni i gjelbër po bëhet më urgjent dhe as Kina dhe as Amerika nuk respektojnë rregullat e tregtisë së lirë. Dhe në frontin politik, ai dënon evropianët që gjithnjë e më shumë i nënshtrohen luftërave kulturore të importuara. Sa më shumë të formësohet politika e tyre nga narrativat e prodhuara diku tjetër, aq më pak të pajisur do të jenë ata për të modeluar të ardhmen e tyre.
Siç është zakon, Macron nuk është se kishte mungesë zgjidhjesh. Rreziqet e sigurisë së Evropës mund të zbuten përmes një nisme mbrojtje nga raketat, armët me rreze të gjatë dhe aftësitë e përmirësuara kibernetike, të gjitha të mbështetura nga një ekonomi lufte e bazuar në një prodhim më të lartë ushtarak dhe të teknologjisë së lartë, me financim nga Banka Evropiane e Investimeve. Në mënyrë të ngjashme, problemet ekonomike të Evropës kërkojnë një politikë të re industriale, me objektiva prodhimi dhe preferenca blerjesh evropiane në sektorë strategjikë si mbrojtja, teknologjia e gjelbër, lëndët e para, gjysmëpërçuesit, teknologjia digjitale dhe kujdesi shëndetësor.
Gjeniu politik i Macron ka rrjedhur gjithmonë nga qasja e tij si think-tank ndaj problemeve të mëdha, dhe analiza e tij për atë që e shqetëson Evropën është një analizë e mprehtë. Por ai vuan nga një mallkim i kundërt i Midas: politikat bëhen më kontroverse nga fakti se ai i ka përqafuar ato. Ndërsa ekipi i presidentit thekson me krenari se disa nga idetë e përmendura në fjalimin e tij të Sorbonës 2017 janë zbatuar që atëherë, vetë Macron pranon se Evropa mund të kishte shkuar dhe duhet të kishte shkuar shumë më tej. Nëse ai dëshiron të kthejë kokën shtatë vjet pas dhe të shohë një normë më të mirë konvertimi, ai do të duhet të miratojë një libër të ri rregullash dhe strategjish.
Fillimisht, Macron duhet të fillojë të tregojë, jo vetëm të flasë. Megjithëse gjuha e tij për luftën në Ukrainë ka qenë e habitshme, ndihma ushtarake franceze mbetet shumë prapa asaj të Gjermanisë. Nëse Macron do të kishte dashur vërtet të demonstronte vendosmëri strategjike kundër Rusisë, ai tashmë do të kishte dërguar personel ushtarak francez për të ndihmuar Ukrainën në një kapacitet jo luftarak, siç kanë bërë Shtetet e Bashkuara dhe Britania.
Së dyti, Macron duhet të kapërcejë prirjen e tij për ta parë veten si personazhin kryesor në dramën evropiane. Në mënyrë ideale, ai dhe kancelari gjerman Olaf Scholz do të shkonin mjaft mirë për të nisur ide së bashku, duke forcuar kështu idenë e një motori franko-gjerman. Por në mungesë të një marrëdhënieje konstruktive dypalëshe (për të cilën Gjermania është po aq fajtore), Macron duhet të bëjë një përpjekje më të madhe për të ndërtuar koalicione me liderë të tjerë, si kryeministri polak Donald Tusk, kryeministrja estoneze Kaja Kallas, kryeministri spanjoll Pedro. Sánchez ose kryeministrja italiane Giorgia Meloni.
Në themel të të gjitha problemeve që Macron identifikoi në fjalimin e tij është një krizë në lidershipin evropian. Siç më theksoi kohët e fundit një zyrtar amerikan, Macron është si një Mbret (i ri) Lir. Me vetëm pak vite të mbetura në mandatin e tij dhe pa shumicë në parlament, ai ka arritur shumë vonë në një vizion të qartë të botës. Ndonjëherë, Macron duket se edhe mbështetet në zbrazëti, duke qarë në zbrazëti si Liri në shqop. Është gjithmonë më e lehtë të kesh të drejtë sesa të bësh punën e vështirë për t'i mbledhur të tjerët pas vetes.
Thënë kështu, koha për një moment Macron nuk ka qenë kurrë më e mirë. Jo shumë kohë më parë, BE-ja u nda midis shteteve anëtare lindore, që ishin të shqetësuara për Rusinë dhe që kërkonin mbrojtje nga SHBA-ja, dhe atyre perëndimore që nuk ishin të shqetësuar. Por që nga konvertimi i tij damasken në rrugën për në Kiev, Macron ka dëshmuar se është mjeshtër në artikulimin e anktheve të anëtarëve lindorë. Nëse ka një njeri që mund ta kapërcejë ndarjen lindje-perëndim të BE-së, është ai.
Për më tepër, parandalimi bërthamor i Francës mund të jetë kritik për ofrimin e garancive për ato vende që i druhen kërcënimit të një tërheqjeje amerikane nga Evropa nëse Trump kthehet në Shtëpinë e Bardhë në janar. Ndërsa kundërshtarja e krahut të djathtë të Macron, Marine Le Pen, ka dalë shumë mirë në sondazhe, marrëdhënia e saj antagoniste me BE-në dhe afërsia e saj me Rusinë janë bërë dobësi më të dukshme. Nëse Macron mund të gjejë një qasje më pak arrogante dhe të marrë masa për ato që ka thënë, ai mund të krijojë një bazë vërtet të qëndrueshme politike për idetë e tij. Macroni i shtatë viteve më parë zor se mund ta kishte ëndërruar këtë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The Macron Moment